اختلال رشد کودکان
روند رشد در مراحل اولیه زندگی نوزادان و کودکان به سرعت اتفاق می افتد اما معمولاً تأخیرهای موقتی و جزئی در رشد ایجاد می شود که نگران کننده نیست. در برخی موارد، نوزادان و کودکان ممکن است در دوره های کوتاهی استانداردهای رشد مورد انتظاری نداشته باشند که در این حالت اختلال رشد یا Failure to thrive پیش می آید.، اختلال رشد در این مقطع از زندگی، اختلالی است که در آن رشد طبیعی فیزیکی مورد انتظار و یا عدم افزایش وزن کودک اتفاق می افتد، در این صورت پزشک معالج تلاش می کند علت این امر را شناسایی و درمان را شروع کند. اختلال رشد معمولاً در کودکان کمتر از 2 سال بروز می کند و عامل بستری شدن حدود 3 تا 5 درصد از کودکان کمتر از دو سال می باشد.
از علائم و نشانه های اختلال رشد کودک می توان به عدم افزایش وزن مناسب، کاهش اشتها، سیستم ایمنی ضعیف، بی قراری، احساس خستگی سریع و خوابیدن بیش از حد اشاره کرد. همچنین این کودکان پاسخ متناسب با سن به محرک های محیطی نشان نمی دهند؛ پرهیز از ارتباط چشمی و عدم ایجاد صدا از دهان از دیگر علائم این اختلال رشد است. علاوه بر این، کودکان ممکن است با تأخیر در تکامل مهارت های فیزیکی مانند غلت زدن، نشستن، بلند شدن و راه رفتن مواجه باشند. اختلال رشد همچنین می تواند منجر به عدم شکل گیری مهارت های ذهنی و اجتماعی به عنوان مثال لبخند زدن و یا خندیدن شود.
اختلال رشد کودک در صورت شدت و عدم درمان در بلندمدت می تواند منجر به تأثیر منفی در رشد و تکامل شناختی کودک، داشتن جثه کوچک نسبت به هم سن و سالان، اختلالات یادگیری و عملکرد ضعیف کودک در مدرسه شود.
انواع اختلالات رشد
اختلال رشد در کودکان به دو دسته با منشأ پزشکی (ارگانیک) و بدون منشأ پزشکی (غیر ارگانیک) تقسیم می شوند.
اختلال رشد ارگانیک در نتیجه وجود یک بیماری حاد یا مزمن بروز می کند که باعث اخلال در دریافت، جذب و متابولیسم مواد غذایی می شود.
در اختلال رشد غیر ارگانیک، مشکل پزشکی شناخته شده ای وجود ندارد؛ از علل بروز این نوع اختلال مشکلات اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی (به عنوان مثال: محرومیت عاطفی، سوءاستفاده از کودک، بی توجهی ، اضطراب و غیره) در محیط رشد کودک و یا توسط خانواده می باشد. نوزادان و کودکان مبتلا به اختلال رشد غیر ارگانیک به محض ایجاد تغییرات در نحوه تغذیه و مراقبت شروع به افزایش وزن می کنند.
باور دنیای امروز بر این است که در بسیاری از کودکان، علت بروز اختلال رشد وابسته به فاکتورهای متعددی از جمله فاکتورهای بیولوژیک، اجتماعی- روان شناختی و عوامل محیطی است.
علت اختلال رشد در کودکان
رایج ترین علت بروز اختلال رشد، دریافت کالری ناکافی است. سایر علت های بروز شامل: جذب ناکافی مواد غذایی، افزایش نیاز بدن به انرژی بالاتر و یا ترکیبی از همه عوامل است.
از جمله دلایل پزشکی که می توانند منجر به اختلال رشد شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات ژنتیکی
- مشکلات هورمونی
- آسیب مغز یا سیستم عصبی مرکزی که می تواند منجر به مشکلات بلع در کودک شود.
- اختلالات ژنتیکی قلبی و بیماری های مزمن ریوی
- کم خونی یا دیگر بیماری های خونی
- مشکلات گوارشی که جذب مواد مغذی را تحت تأثیر قرار می دهند (مثال: سندرم روده تحریک پذیر، رفلاکس و غیره)
- عفونت های مزمن و یا راجعه
- اختلالات متابولیک مادرزادی
- حساسیت های غذایی
از جمله عوامل محیطی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم وجود پیوند عاطفی بین والدین و کودک
- فقر
- عدم درک صحیح والدین از نیازهای تغذیه ای کودک
- قرار گرفتن در معرض عفونت ها، انگل ها یا سموم
- بی توجهی و یا سو استفاده از کودک
تشخیص اختلال رشد
در ابتدا بررسی علل بروز اختلال رشد کودک که می تواند ناشی از مشکلات پزشکی و یا عوامل محیطی باشد حائز اهمیت است.
تشخیص اختلال رشد در کودک معمولاً توسط متخصص اطفال و پس از انجام معاینات فیزیکی و ارزیابی های رشد و تکامل کودک انجام می شود که طی آن وزن، قد و دور سر اندازه گیری می شود، همچنین ممکن است از والدین کودک در مورد وضعیت تغذیه و هر گونه مسائلی که ممکن است بر تغذیه مناسب کودک تأثیر بگذارد و همچنین در مورد سوابق پزشکی خانواده سؤال شود. اگر نشانه‌هایی وجود داشته باشد که نشان دهد کودک به طور طبیعی رشد نمی‌کند، ممکن است آزمایشات بیشتری جهت بررسی و تشخیص علل زمینه‌ای انجام شود.
ممکن است پزشک از شما بخواهد که سوابق غذایی را برای کودک خود تهیه نمایید و احتمالاً یک متخصص تغذیه را برای ارزیابی میزان مصرف غذا و نیازهای تغذیه ای کودک شما به مشاوره بگیرد. اغلب، به عنوان اولین گام، یک رژیم غذایی مناسب با کمک یک متخصص تغذیه نوشته می شود تا اطمینان حاصل شود که کالری کافی برای رشد کودک فراهم می شود.
درمان اختلال رشد
درمان اختلال رشد بستگی به علت بروز آن دارد. از آنجا که هر 2 دسته ی اختلال رشد با تغذیه ناکافی ارتباط دارند؛ هدف از درمان، جبران و بازگرداندن تغذیه مناسب به منظور بهبود رشد کودک است. در اختلال رشد ارگانیک ممکن است نیاز به درمان های اضافی برای برطرف نمودن مشکلات زمینه ای پزشکی باشد.
موفقیت و یا شکست در درمان بستگی به سن کودک، شدت علائم و نشانه های مرتبط با آن، همچنین دلایل بروز اختلال رشد دارد.
اختلال رشد ناشی از عوامل تغذیه ای را می توان با تأمین یک رژیم غذایی کامل و متعادل برطرف کرد، زیرا تأمین مقادیر مناسبی از مواد مغذی در اسرع وقت می تواند به رشد جسمی و ذهنی بهتر کمک کند، در تمام موارد اختلال رشد یک رژیم غذایی با کالری بالا توصیه می شود تا کودکان بتوانند عقب ماندگی از رشد و کاهش وزن خود را جبران کنند. در نوزادان، این امر ممکن است به سادگی با شیردهی بیشتر حاصل شود و در نوزادان یا کودکان بزرگتر تکنیک های دیگر یا مکمل ها و شیر خشک های تخصصی ممکن است مورد نیاز باشد.
اگر عوامل اجتماعی- روان شناختی در اختلال رشد کودک دخیل باشند، درمان می بایستی شامل بهبود پویایی خانواده و شرایط زندگی باشد، نگرش و رفتار والدین نسبت به رشد و سلامت کودک، ممکن است از جمله عوامل مهم و تأثیر گذار در برنامه درمانی اختلال رشد کودک باشد که نیاز به بررسی دارد.
از میان مکمل های مؤثر در درمان و یا پیشگیری اختلال رشد کودک؛ محصول ریسورس جونیور یک مکمل غذایی کامل و متعادل برای حمایت تغذیه ای کودکان 1 تا 10 سال است که می تواند در پیشگیری و یا درمان اختلال رشد به کودک شما کمک کرده و نیازهای تغذیه ای او را تأمین کند.
