بیماری کلیوی در کودکان

مشکلات کلیوی می تواند به طور ناگهانی (حاد) یا در دراز مدت (مزمن) و در اثر برخی از بیماری ها و داروها ایجاد شود. آسیب حاد کلیه که قبلاً نارسایی حاد کلیه نامیده می‌شد، نسبت به نارسایی مزمن کلیه معمولاً برگشت پذیرتر است.

علائم بیماری کلیوی در کودکان

ممکن است کودکان در مراحل اولیه‌ی بیماری کلیوی بی‌علامت باشند و یا علائم کمی داشته باشند. همان‌طور که بیماری کلیوی بدتر می‌شود، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تورم در پاها، اندام‌ها، دست‌ها و یا صورت که به آن ادم گفته می‌شود.
• افزایش یا کاهش حجم ادرار. برخی از کودکان ممکن است نیاز به ادرار کردن بیشتری داشته باشند و ممکن است در طول خواب شبانه، تخت خود را خیس کنند.
• مشاهده‌ی ادرار کف‌آلود که به دلیل دفع پروتئین زیاد در ادرار می‌باشد و به آن پروتئینوری گفته می‌شود.
• ادرار صورتی یا رنگ کولا که ناشی از خون در ادرار است و به آن هماچوری (خون ادراری) گفته می‌شود.

سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش اشتها
• احساس خستگی
• تب
• فشار خون بالا
• خارش پوست
• حالت تهوع یا استفراغ
• تنگی نفس
• مشکل در تمرکز
• ضعف
• کاهش وزن
• رشد نامناسب

بسته به علت بیماری کلیوی، علائم می‌توانند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشند.

انواع بیماری کلیوی در کودکان

بیماری کلیوی شرایطی است که در آن کلیه‌ها آسیب دیده و نمی‌توانند خون را به شکل مناسبی، تصفیه کنند. این آسیب می‌تواند باعث تجمع مواد زائد و مایعات در بدن کودک شود. بیماری کلیوی می تواند پیامدهای دیگری نیز در بدن داشته باشد.

آسیب حاد کلیه  (Acute Kidney Injury: AKI): یک کاهش ناگهانی در عملکرد کلیه است که معمولاً مدت کوتاهی طول می‌کشد. اگرچه، ممکن است منجر به بروز اثرات طولانی ‌مدت و حتی مشکلات زیر ساختی دیگر در بدن بیمار شود. در صورت عدم درمان آسیب های حاد کلیوی، زندگی کودک در معرض خطرات زیادی قرار خواهد گرفت.

بیماری مزمن کلیوی (Chronic kidney Disease: CKD): به‌آرامی و در طول مدت زمان طولانی (معمولاً از چند ماه تا چند سال) گسترش می‌یابد. بیماری مزمن کلیوی می‌تواند به تدریج به نارسایی کلیه منجر شود. نارسایی کلیه به این معناست که یک شخص به احتمال زیاد به‌زودی به پیوند کلیه و یا دیالیز نیاز پیدا خواهد کرد. به نارسایی کلیه‌ای که نیازمند پیوند و یا دیالیز باشد، مرحله‌ی نهایی بیماری کلیوی، یا ESKD می‌گویند.

مراحل بیماری کلیوی در کودکان

اینکه بیماری مزمن کلیوی (CKD) فرزند شما در کدام مرحله است، به کمک میزان تصفیه گلومرولی (Glomerular Filtration Rate: GFR) کودک تعیین می‌شود که در حقیقت معیاری از چگونگی عملکرد کلیه‌ها در تصفیه‌ی خون می‌باشد. بیماری مزمن کلیوی شامل پنج مرحله می‌باشد:

مرحله ۱: آسیب کلیوی با GFR نرمال یا افزایش‌یافته  (90<)

مرحله ۲: آسیب کلیوی با کاهش خفیف GFR (۶۰-۸۹)

مرحله ۳: کاهش متوسطGFR  (30-59)

مرحله ۴: کاهش شدید GFR (15-29)

مرحله ۵: نارسایی کلیه (<۱۵)

به خاطر داشته باشید که هر کودک ممکن است علائم بیماری را به صورت متفاوتی تجربه کنند. از آنجایی که بیماری مزمن کلیوی به تدریج پیشرفت می‌کند، بسیاری از کودکانی که به آن مبتلا هستند در نهایت به مرحله پنجم خواهند رسید، اما اقداماتی وجود دارند که می‌توانیم برای کند کردن سیر پیشرفت بیماری و به حداقل رساندن عوارض، انجام دهیم.

علت بیماری کلیوی در کودکان

مشکلات کلیوی در کودکان می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• بیماری‌های مادرزادی کلیه در کودکان
• بیماری‌های ژنتیکی کلیه در کودکان
• ابتلای کودک به عفونت‌ها
• سندرم نفروتیک کودک
• بیماری‌های سیستمیک کودکان
• آسیب جسمی کودک
• انسداد مجاری ادراری یا بازگشت ادرار در کودک

بیماری‌های مادرزادی کلیه در کودکان

ناهنجاری مادرزادی، زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از بدن یک نوزاد در زمان رشد جنینی به ‌طور طبیعی تکامل نمی‌یابد. نمونه‌هایی از ناهنجاری‌های مادرزادی که می‌توانند منجر به بیماری کلیوی شوند عبارتند از:

آژنزیس کلیه :(Renal Agenesis) این ناهنجاری زمانی است که نوزاد به‌ طور طبیعی با یک و یا دو کلیه‌ی ناقص متولد می‌شود.

دیسپلازی کلیه (Renal Dysplasia): زمانی که قسمت‌هایی از یک یا هر دو کلیه، به‌ طور طبیعی در زمان رشد جنینی، تکامل نمی‌یابد.

هیپوپلازی کلیه(Renal Hypoplasia) : زمانی که یک و یا هر دو کلیه‌‌ی نوزاد متولد شده، کوچکتر از حد طبیعی هستند و تعداد نِفرون‌های کمتری دارند.

بیماری‌های ژنتیکی کلیه در کودکان

بیماری وراثتی کودکان زمانی رخ می‌دهد که یکی از والدین، یک جهش ژنتیکی را به فرزند خود، منتقل می‌کند. بیماری‌های کلیوی وراثتی شایع در کودکان عبارتند از:

بیماری پلی‌کیستیک کلیه‌ی کودکان: اختلالی که منجر به تشکیل کیست‌هایی درون کلیه می‌شود و به مرور زمان به کلیه‌ها آسیب می‌زند.

سندرم آلپورت: وضعیتی که بر لایه خارجی سلول‌های کلیه تأثیر می‌گذارد.

ابتلای کودک به عفونت‌ها

یک کودک ممکن است بعد از عفونت در دیگر قسمت‌های بدن دچار بیماری کلیوی شود، مانند:

سندرم همولیتیک اورمیک : این بیماری زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز خون تخریب شده و سیستم فیلتر کردن کلیه‌های کودک را مسدود می‌کنند. این سندرم معمولاً به‌وسیله باکتری اشرشیا کلی (E. coli) ایجاد می‌شود.

گلومرولونفریت پس‌عفونتی: این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که می‌توانند در کلیه‌ها رسوب کنند و به آن آسیب واردکنند. این بیماری ممکن است پس از یک دوره تجربه‌ی گلودرد استرپتوکوکی یا عفونت پوستی ایجاد شود.

سندرم نفروتیک کودک

آسیب فیلترهای کوچک کلیه، که به آن‌ها گلومرول می‌گویند، می تواند منجر به سندرم نفروتیک کودک شود و منجر به نشت پروتئین از خون گردد. در میان کودکان بالای ۱۲ سال، بیماری‌هایی که روی گلومرول‌ها تأثیر می‌گذارند، شایع‌ترین علت بیماری مزمن کلیوی هستند و تقریباً ۴۵ درصد از موارد را شامل می‌شوند.

علل شایع سندرم نفروتیک در کودکان شامل موارد زیر است:

بیماری تغییرات حداقلی: اختلالی که در آن گلومرول‌ها آسیب می‌بینند، اما این آسیب تنها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی قابل مشاهده است که جزئیات کوچکی را در سطح سلولی نشان می‌دهد.

گلومرولواسکلروزیس سگمنتال کانونی:  یک اختلال کلیوی نادر اما جدی است که باعث آسیب دیدن (اسکلروز) برخی از گلومرول‌های کلیه می‌شود.

گلومرولونفریت پرولیفراتیو غشایی: اختلالی که روی سیستم ایمنی تأثیر گذاشته و باعث تجمع آنتی‌بادی‌ها در غشاء گلومرول‌ها شده و با ایجاد التهاب به آن‌ها آسیب می‌زند.

بیماری‌های سیستمیک کودکان

بیماری‌های سیستمیک، بیماری‌هایی هستند که بر بسیاری از ارگان‌ها و یا کل بدن، تأثیر می‌گذارند. لوپوس نفریت، نمونه‌ای از یک بیماری سیستمیک است که بیشتر روی کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد. لوپوس نفریت اختلال کلیوی است که ناشی از یک بیماری خودایمنی به نام لوپوس اریتماتوز سیستمیک است.

آسیب جسمی کودکان

آسیب‌هایی مانند سوختگی، کم‌آبی، خونریزی، جراحت و یا جراحی، می‌توانند منجر به افت فشار خون شوند و جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهند که در نتیجه‌ی آن آسیب یا نارسایی حاد کلیه ایجاد می‌شود.

انسداد مجاری ادراری یا بازگشت ادرار در کودکان

اگر بین کلیه‌ها و مجرای ادرار، انسدادی ایجاد شود، ادرار می‌تواند به سمت کلیه‌ها برگردد و باعث آسیب شود. بازگشت ادرار زمانی رخ می‌دهد که دریچه‌ی بین مثانه و حالب به‌طور کامل بسته نشود و اجازه دهد ادرار از مثانه به کلیه‌ها بازگردد. اگر ادرار در مثانه عفونی شود، بازگشت ادرار عفونی به کلیه‌ها منجر به عفونت کلیوی می‌شود.

درمان بیماری کلیوی در کودکان

پزشک متخصص، بیماری‌های کلیوی در کودکان را ابتدا با درمان یا کنترل هرگونه وضعیت زمینه‌ای که ممکن است باعث آسیب کلیه‌ها شده باشد، درمان می‌کند. در صورتی که مشکل زمینه‌ای انسداد مجاری ادراری باشد، عمل جراحی اصلاحی انجام می‌شود و اگر دلیل آن عفونت باشد، برای کودک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌گردد.

برخی از کودکان مبتلا به آسیب حاد کلیه ممکن است به منظور ترمیم بافت کلیه، برای مدت کوتاهی، به دیالیز نیاز داشته باشند (درمانی برای فیلتر کردن مواد زائد و مایعات اضافی از خون).

زمانی که بیماری کلیه کودک مزمن یا طولانی‌مدت باشد، درمان آن می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند، علائم آن را تسهیل و عوارض بیماری را مدیریت کند.

کودکان مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) در معرض خطر بیشتری برای ابتلا عفونت‌ها قرار دارند. واکسن‌ها می توانند به پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های ناشی از عفونت‌ها، کمک کنند. بهتر است با پزشک کودک خود، در مورد اینکه کدام یک از واکسن‌ها برای فرزند شما مناسب است، صحبت کنید. برخی از کودکان مبتلا به CKD یا انواع خاصی از بیماری‌های کلیوی ممکن است واجد شرایط دریافت واکسن  پنوموکوک پلی‌ساکاریدی باشند که می‌تواند از برخی عفونت‌های باکتریایی پیشگیری کند.

متخصصان بهداشت و درمان، عوارض بیماری کلیوی در کودکان را با تجویز دارو و پیشنهاد تغییراتی در رژیم غذایی کودک، مدیریت می‌کنند.

داروهای بیماری کلیوی در کودکان

متخصص بهداشت و درمان کودک شما، ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACEI) و مسدودکننده‌های گیرنده‌های آنژیوتانسین (ARBs) برای کاهش فشار خون و کمک به کاهش از دست رفتن پروتئین. برخی از کودکان مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است به داروهای اضافی برای کاهش فشار خون نیاز داشته باشند و ممکن است نیاز به مصرف بیش از یک داروی فشار خون داشته باشند.
• دیورتیک‌ها (دارو‌های تحریک کننده‌ی ادرار) که با خارج کردن مایعات اضافی از خون، به کاهش تورم و کاهش فشار خون کودک، کمک می‌کنند.
• عوامل محرک اریتروپوئزیس (ESAs) و مکمل‌های آهن که با تحریک ساخت گلبول های قرمز خون، به بهبود کم‌خونی بدن کودک، کمک می‌کنند.
• کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی که در کاهش فعالیت سیستم ایمنی و کاهش تورم بدن کودک، موثر می‌باشند.
• داروهای باند‌شونده به فسفات که با کاهش سطح فسفر خون، به بهبود توسعه و رشد استخوان‌ها، کمک می‌کنند.
• تزریق هورمون رشد برای افزایش رشد کودک.
• داروهای تنظیم‌کننده pH، مانند بی‌کربنات سدیم برای کاهش سطح اسیدیته‌ی خون.
• آنتی‌بیوتیک‌ها برای کمک به مبارزه با عفونت.
• تغییرات رژیمی.

درمان نارسایی کلیه در کودکان

اگر کلیه‌های کودک شما به قدری آسیب ببینند که از کار بیفتند، کودک شما نیاز به درمان جایگزینی کلیه نظیر پیوند کلیه، همودیالیز یا دیالیز صفاقی خواهد داشت.

پیوند کلیه در کودکان

نارسایی کلیه در کودکان معمولاً با پیوند کلیه، درمان می‌شود. برخی از کودکان پیش از شروع دیالیز، پیوند کلیه دریافت می‌کنند که به آن پیوند پیشگیرانه نیز می‌گویند. گروهی دیگر، ممکن است ابتدا برای حفظ سلامتی خود و تا زمان پیدا شدن کلیه‌ی مناسب پیوند، درمان دیالیز را شروع کنند.

حدود یک‌‌سوم از کلیه‌های پیوند شده در کودکان از اهداکنندگان زنده می‌باشد. کلیه‌ای که از یک والد دریافت می‌شود، نسبت به کلیه‌ای که از فردی غیر خویشاوند تهیه شده است، احتمالاً تطابق بهتری با کودک خواهد داشت.

همودیالیز کلیه در کودکان

همودیالیز معمولاً در یک مرکز دیالیز، سه بار در هفته انجام می‌شود. برخی مراکز دیالیز به والدین یا سرپرستان آموزش می‌دهند که چگونه همودیالیز کودک خود را در خانه انجام دهند. ممکن است پزشک معالج، تعداد دفعات دیالیز بیشتری برای کودکان کوچکتر، توصیه کند.

با تیم بهداشت و درمان کودک خود، درباره‌ی هر عارضه‌ی جانبی که کودک شما پس از همودیالیز تجربه می‌کند، صحبت کنید چرا که پزشک می‌تواند در مدیریت عوارض جانبی کودک شما، کمک کند.

در صورتی که کودک شما مطابق رژیم غذایی توصیه شده عمل ‌کند، مصرف مایعات را محدود کند و همچنین داروها را مرتب و طبق دستور پزشک مصرف ‌کند، از بروز بسیاری از عوارض جانبی جلوگیری خواهد شد.

دیالیز صفاقی در کودکان

دیالیز صفاقی معمولاً در خانه و پس از اینکه والدین یا سرپرستان به همراه کودک آموزش‌های لازم را دریافت کردند، انجام خواهد شد. کودکان تشویق می‌شوند که با درمان دیالیز صفاقی خود در حین رشد بیشتر درگیر شوند.

یکی از عوارض گاه‌به‌گاه دیالیز صفاقی، پریتونیت است که یک عفونت جدی در صفاق می‌باشد. در طول آموزش، به مراقبان یاد داده می‌شود که چگونه با شستن دقیق دست‌ها، پوشیدن ماسک جراحی در حین انجام دیالیز و رعایت درست مراحل دیالیز، از بروز پریتونیت پیشگیری کنند. ضروریست، هر گونه علائم مشاهده شده حاکی از عفونت، فوراً به پزشک معالج، گزارش شود. درمان سریع و زودهنگام عفونت، می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

تشخیص زودهنگام بیماری کلیوی در کودکان

در صورتی که کودک مشکوک به بیماری کلیوی باشد، پزشک مربوطه معاینات لازم را انجام خواهد داد و از آزمایشات ادرار، خون، مطالعات تصویربرداری و یا نمونه‌برداری از کلیه، به منظور تشخیص دقیق و اصولی کمک می‌گیرد. کلیه‌ی این بررسی‌ها، معمولاً توسط نفرولوژیست (فوق تخصص کلیه) کودکان انجام می‌شوند.

پیشگیری از بیماری کلیوی در کودکان

محققان هنوز راهی برای پیشگیری از بیماری کلیوی در کودکان نیافته‌اند. اما دریافت درمان زودهنگام و مدیریت عوارض می‌تواند در به تأخیر انداختن یا پیشگیری از وخیم شدن بیماری کلیوی کودک شما کمک کند.

اقدامات موثر در حفظ سلامت کلیه‌ در کودکان

پیگیری میزان مایعات مصرفی کودک

میزان مایعاتی که کودک شما مصرف می‌کند را زیر نظر بگیرید و با پزشک معالج و متخصص تغذیهی کودک خود مشورت کنید تا بتوانید مقدار مناسب مایعات مصرفی کودک خود را تعیین کنید.

پیروی از دستورالعمل‌های غذایی

تمام دستورالعمل‌های غذایی که توسط تیم پزشکی کودک شما ارائه شده است را به دقت دنبال کنید.

اطمینان از مصرف داروها

مطمئن شوید که کودک شما تمام داروها را طبق دستور پزشک مصرف می‌کند و در صورت داشتن مشکل در مصرف داروها یا تجربه ی عوارض جانبی، فوراً به تیم درمانی کودک خود اطلاع دهید.

مشاوره قبل از تجویز دارو

قبل از اینکه به کودک خود هرگونه دارو، مکمل‌های حاوی ویتامین، مواد معدنی و یا پروبیوتیک‌ بدهید (که برای او تجویز نشده‌اند)، لازم است با تیم درمانی او مشورت نمایید.

تاثیر بیماری کلیوی در رشد کودکان

کاهش رشد یک عارضه شایع در کودکان مبتلا به بیماری کلیوی مزمن (CKD) است. این کودکان به کندی رشد می‌کنند و نسبت به بسیاری از کودکان همسن و همجنس خود کوتاهتر و لاغرتر هستند. این موضوع به این دلیل است که کلیه‌ها نقش مهمی در رشد یک کودک ایفا می‌کنند.

رژیم غذایی برای کودکان مبتلا به بیماری کلیوی

متخصص بهداشت و درمان کودک شما ممکن است تغییرات رژیمی زیر را پیشنهاد کند:

• نظارت بر پروتئین، سدیم، پتاسیم و مایعات مصرفی کودک
• محدود کردن فسفر
• مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین و موادمعدنی

قبل از ایجاد هر گونه تغییر در رژیم غذایی کودک خود با پزشک متخصص او مشورت کنید. ممکن است پزشک کودک شما توصیه کند که به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا یک رژیم غذایی درست، حاوی مقادیر متناسبی از مواد مغذی که برای رشد صحیح و حفظ سلامت کودک شما ضروری هستند، تنظیم کند.

رشد ضعیف و افزایش وزن مناسب دو مشکل اصلی تغذیه برای کودکان مبتلا به نارسایی کلیه است، بنابراین رژیم غذایی هر کودک، مختص اوست. کودکان در دو سال اول زندگی سریع‌ترین رشد را دارند. هر چه کودک در سن پایین‌تری به بیماری کلیوی مبتلا شود، احتمال مختل شدن رشد کودک افزایش می‌یابد. هدف از تنظیم تغذیه‌ی کودک مبتلا به بیماری کلیوی، تضمین رشد طبیعی و حفظ سلامت او تا حد امکان است. هنگامی که کلیه‌ها به خوبی کار نمی کنند، قادر نیستند مواد زائد تولید شده در بدن را دفع کنند. پزشک فوق تخصص کلیه کودکان و متخصص تغذیه‎ی کودک با توجه به علائم و مشکلات موجود و در صورت نیاز، رژیم غذایی مختص او را تنظیم خواهد کرد.

تأثیر مصرف آب بر سلامت کلیه کودکان

از نظر بیولوژیکی قابل قبول است که کم‌آبی و کمبود مصرف آب بر پیشرفت بیماری مزمن کلیه تأثیر می گذارد و ممکن است پیامدهای دیگری بر سلامتی کودکان داشته باشد.

مواد غذایی مضر برای کلیه کودکان

رژیم‌های غذایی سرشار از پروتئین‌های حیوانی شامل انواع گوشت‌ها و محصولات لبنی می‌توانند باعث آسیب کلیوی شوند، زیرا متابولیسم آنها دشوار است. این کار بار سنگینی بر کلیه‌ها وارد و دفع مواد زائد را برای آنها سخت می‌کند. یک رژیم غذایی با پروتئین بالا ممکن است باعث ایجاد یا تشدید مشکلات کلیوی در کودکان شود.

تأثیر رژیم غذایی کم‌نمک در بیماری کلیوی کودکان

رژیم غذایی کم‌سدیم یا محدودیت نمک برای کمک به جلوگیری یا کاهش احتباس مایعات در بدن کودک مبتلا به نارسایی کلیوی کمک می‌کند. میزان سدیم یا نمک مجاز در رژیم غذایی کودک شما به وضعیت سلامتی کودک شما بستگی دارد. بهتر است برای کاهش نمک مصرفی کودک خود، حین آشپزی و یا روی سفره، از نمک استفاده نکنید.

دیابت و بیماری کلیوی در کودکان

دیابت یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند جذب گلوکز خون را به درستی مدیریت کند. کودکان مبتلا به دیابت معمولاً دارای قند خون و فشار خون بالا هستند که در طول زمان می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و قدرت فیلتراسیون کلیه ها را کاهش دهد.

بیماری‌های کلیوی ناشی از دیابت در کودکان، به‌آرامی و به طور تدریجی ایجاد می‌شوند. آسیبی که در اثر دیابت به کلیه‌ها وارد می‌شود به نام نفروپاتی دیابتی شناخته می‌شود. اگرچه نادر است، اما می‌تواند یک بیماری جدی باشد.

علائم بیماری کلیوی دیابتی در کودکان

نشانه‌های نفروپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:

• فشار خون بالاتر از حد معمول
• ادم (تورم) در مچ پاها به دلیل احتباس آب
• دفع پروتئین از ادرار (پروتئینوری).

فشار خون و نارسایی کلیوی کودکان

فشار خون بالا در کودکان مبتلا به بیماری‌های کلیوی (CKD) شایع است و احتمال بدتر شدن بیماری کلیوی و ایجاد بیماری قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. اگر کودک شما مبتلا به CKD است، مرتباً، فشار خون کودک را بررسی کنید.

مشکلات قلبی ناشی از بیماری کلیوی کودکان

کودکانی که از بیماری مزمن کلیوی (CKD) رنج می‌برند، ظاهراً بیشترین خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی (CVD) را در سنین پایین دارند.

عفونت ادراری و بیماری کلیوی کودکان

بیماری مزمن کلیوی برای مدت زمان طولانی به عنوان پیامد عفونت‌های ادراری مرتبط با رفلاکس یا بازگشت ادرار از مثانه به حالب (VUR) در نظر گرفته شده است، اما به نظر می‌رسد که ممکن است فقط در کودکانی اتفاق بیفتد که از قبل مبتلا به آسیب‌های کلیوی هستند. در نتیجه، پیشگیری از آسیب کلیه در کودکان مبتلا به عفونت ادراری اهمیت زیادی دارد. از طرفی عوامل متعددی در ایجاد آسیب‌های کلیوی کودکان نقش دارند.

عفونت‌های کلیوی در کودکان

عفونت کلیه نوعی عفونت مجاری ادراری (UTI) است. عفونت کلیه یا پیلونفریت یک عفونت باکتریایی است. عفونت معمولاً از مثانه یا مجاری ادراری کودک شروع شده و به کلیه‌ی او منتقل می‌شود که منجر به عفونی شدن یک یا هر دو کلیه می‌شود. عفونت کلیه در کودکان کمتر از 3 سال، شایع‌تر است.

کلیه‌ی پلی‌کیستیک در کودکان

بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD) یک اختلال ژنتیکی است که باعث رشد کیست‌های متعدد پر از مایع در کلیه‌های کودک می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند عملکرد کلیه را کاهش دهند و منجر به نارسایی کلیه شوند.

سنگ کلیه در کودکان

سنگ‌های کلیوی، رسوبات کوچک و سخت از مواد معدنی و نمک‌های اسیدی هستند که در داخل مجرای ادراری تشکیل می‌شوند و می‌توانند موجب انسداد در تخلیه ادرار و درد شدید شوند. اگرچه بروز سنگ کلیه در کودکان، نادر است ولی تعداد موارد این عارضه در حال افزایش است.

انواع مختلفی از سنگ‌های کلیوی وجود دارند. رایج‌ترین آن ها عبارتند از:

• سنگ‌های اگزالات کلسیم
• سنگ‌های فسفات کلسیم

اکثر اوقات، سنگ‌ها در کلیه یا حالب (لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل می‌کند) یافت می‌شوند. بسیاری از سنگ‌ها به طور خود به خود و بدون نیاز به درمان، از طریق ادرار، خارج می‌شوند. اما برخی از این سنگ‌ها نیاز به مداخله‌ی درمانی دارند که معمولاً می‌توان این کار را با استفاده از یک روش غیرتهاجمی انجام داد.

تغییر رنگ ادرار در کودکان

رنگ ادرار صورتی یا قرمز کودک: اگرچه ممکن است غذاها و نوشیدنی‌ها باعث قرمز یا صورتی شدن رنگ ادرار شوند، اما می‌تواند نشانه‌ای از وجود خون در ادرار و نشان دهنده‌ی یک مشکل در سلامتی باشد. اگر ادرار کودک شما صورتی یا قرمز است، باید فورا به پزشک مراجعه کند.

رنگ ادار آبی یا سبز کودک: گاهی اوقات، برخی غذاها یا داروها می‌توانند باعث ادرار آبی یا سبز رنگ شوند. در صورت تداوم رنگ آبی و یا سبز ادرار کودک، لازم است به پزشک مراجعه کنید.

ادرار تیره و کف آلود کودک: ادرار کدر یا کف آلود ممکن است نشان دهنده‌ی عفونت دستگاه ادراری  , (UTI)  و دفع پروتئین باشد. اگر ادرار کودک شما به طور مداوم تیره، کدر یا کف آلود به نظر میرسد، باید به پزشک مراجعه کنید.

کودک خود را تشویق کنید که هر چند وقت یکبار به کاسه توالت نگاه کند تا آنها بیشتر از بدن و سلامت خود آگاه شوند. همیشه به آنها اطمینان دهید که صحبت کردن در مورد عملکردهای بدن طبیعی است و اینکه اگر چیزی غیرعادی یا ناراحت کننده به نظر می‌رسد مهم است که به والدین اطلاع دهد.

مشکلات پوستی در بیماری کلیوی در کودکان

شایع‌ترین علامت در کودکان مبتلا به CKD (بیماری مزمن کلیه) خارش است، اما علائم دیگری که ممکن است دیده شود، خشکی پوست و اگزما، افزایش رنگدانه‌های پوست، خون‌مردگی، ضایعات ناخن و دیگر ضایعات پوستی می‌باشد.

چاقی و بیماری کلیوی در کودکان

چاقی نه‌تنها یکی از علل فشار خون بالا می‌باشد، بلکه ممکن است یک عامل خطرساز برای بروز بیماری مزمن کلیوی در کودکان باشد.

اعتقاد بر این است که نارسایی کلیوی مرتبط با چاقی در اوایل دوران کودکی شروع می‌شود و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد و خطر بروز عوارض جانبی قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.

شناسایی آسیب کلیه، اجرای استراتژی‌های پیشگیرانه و درمان سریع برای بهبود نتایج بالینی در کودکان چاق که در مراحل اولیه‌ی بیماری کلیوی هستند، ضروری است.

رابطه‌ی بیماری‌های متابولیک و بیماری‌های کلیوی در کودکان

سندرم متابولیک (Metabolic Syndrome) مجموعه‌ای از عوامل تهدید کننده‌ی سلامت سیستم قلبی عروقی از جمله مقاومت به انسولین (IR)، دیس لیپیدمی (اختلال چربی خون) و فشار خون بالا است که ممکن است باعث ایجاد بیماری مزمن کلیوی شود. مکانیسم بروز بیماری کلیوی ناشی از سندرم متابولیک به طور کامل شناخته نشده است.

رابطه بین کم‌خونی و بیماری کلیوی در کودکان

کم‌خونی به طور قابل توجهی کیفیت زندگی در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) را کاهش می‌دهد و نقش مهمی در پیشرفت بیماری‌های قلبی عروقی مانند هیپرتروفی بطن چپ (ضخیم شدن دیواره‌ی بطن چپ) دارد که یکی از علل اصلی وخیم تر شدن شرایط کودکان مبتلایان به نارسایی مزمن کلیوی، می‌باشد.

رابطه‌ی بین بیماری کلیوی و سیستم ایمنی کودکان

اختلال در واکنش طبیعی سیستم ایمنی ذاتی و تطبیقی در بیماری مزمن کلیوی، کودک را مستعد افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها و کاهش پاسخ به واکسن‌ها می‌کند.

حمایت روانی از کودکان مبتلا به مشکلات کلیوی

بیماری مزمن کلیه در کودکان (CKD) کیفیت کلی زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکان مبتلا به CKD و خانواده‌های آن‌ها، برای مشکلات روانی و اجتماعی به مشاوره نیاز دارند.

آیا نارسایی کلیه در کودکان ارثی است؟

برخی از افراد ممکن است سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کلیوی داشته باشند. یکسری تغییرات در ژن‌ها و یا کروموزوم‌های حاوی ژن‌های کودک باعث بیماری ارثی کلیوی می‌شود. این دسته از جهش‌های ژنتیکی می‌توانند یا از طریق والدین و به صورت ارثی منتقل شوند و یا به خودی خود در کودک ایجاد شوند.

چه زمانی باید به پزشک کلیه کودکان مراجعه کنیم؟

در صورتی که کودک شما علائمی نظیر تورم دست و پا، کاهش و یا افزایش دفع ادرار و یا خیس کردن رختخواب در طول خواب شبانه را نشان می‌دهد، ضروریست با یک پزشک فوق تخصص کلیه مشورت نمایید.